Antik Roma şehri olan Pompeii, korkunç yok oluş hikayesiyle biliniyor. Milattan sonra 24 Ağustos 79 tarihinde Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla Pompeii, alev ve küller arasında kalmıştı. Şehrin yok oluşunda, bu zamana kadar bilinenin haricinde yeni kanıtlar ortaya çıktı.
Küllerin altında bulunan kalıntıları iyi bir şekilde korunmuş kent, 16. yüzyılda keşfedilmişti. Antik Romalı yazar Genç Pliny’nin yazılarında yanardağ patladığı dönemde şehirde deprem de olduğu aktarılıyor. Fakat bugüne kadar böyle bir depreme dair kanıt elde edilmemişti. Frontiers in Earth Science adlı hakemli dergide bugün yayımlanan bir makalede yanardağın tetiklediği depremin, Pompeii’nin yıkımına son noktayı koyduğu tespit edildi.
Birkaç binayı içeren İffetli Aşıklar İnsula’sına odaklanan araştırmacılar, kazı ve analizler sonucu bu yapıların deprem sonucu çöktüğü bilgisine ulaştı. Örneğin duvar kalıntılarının altındaki taş birikintisi, yapıların patlamanın ilk aşamasında yıkılmadığına işaret ediyordu. Bilim insanları daha sonra buradaki hasarı, depremin tarihi binalar üzerindeki etkisiyle karşılaştırdı.
BULUNAN İSKELET İNCELENDİ
Bölgede 50’li yaşlarda iki erkek iskeleti de çıkarıldı. Bilim insanları kemiklerdeki kırık ve çatlakların, bugünkü depremlerde ortaya çıkanlara benzerlikler taşıdığını gözlemledi. Ayrıca kalıntıların küllerin altında değil üstünde bulunması da ölümlerinin yanardağ patlamasından kaynaklanmadığını gösteriyordu.
İskeletlerden birinin yanında tahta bir cisim saptayan araştırmacılar, bu kişinin kendisini korumaya çalışmış olabileceğini düşünüyor.
Çalışmanın ortak yazarı Mauro Di Vito, İffetli Aşıklar İnsula’sındaki bulgular hakkında şöyle diyor:
“Pompeii’ye adanmış volkanoloji literatüründe anlatılan volkanik olayların etkileriyle uyuşmayan tuhaf özellikler bulduk. Bunların farklı bir açıklaması olmalıydı.”
Öğlen saatlerinde patlayan Vezüv Yanardağı’nın 18 saat boyunca Pompeii’nin üzerine küçük taşlar ve kül yağdırdığı biliniyordu.
Yeni araştırma bu felaketten kaçmayı başaran kişilerin patlamanın tetiklediği depremde hayatını kaybettiğini gösterdi. Bilim insanları daha sonra şehrin sokaklarından akan kül ve molozların, Pompeii’nin sonunu getirdiğini düşünüyor.
SİSMİK HAREKETLİLİK KANITLANDI
Makalenin bir diğer yazarı Domenico Sparice bulguların heyecan verici olduğu söylüyor:
“Patlama sırasındaki sismik hareketliliğin, Pompeii’nin yıkımında önemli bir rol oynadığını ve muhtemelen, kaçınılmaz bir ölümle karşı karşıya kalan Pompeii halkının seçimi etkilediğini kanıtladık.”
Bilim insanları halihazırda şehrin diğer bölgelerinde ve farklı kentlerde çalışmalar yürütmeyi planlıyor. Araştırmacılar Oplontis, Stabiae ve Herkulaneum gibi Antik Roma kentlerinin de depremden etkilendiğini tahmin ediyor.
